Quá trình phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã có những bước phát triển vượt bậc, giúp con người thỏa mãn nhu cầu ăn ngon mặc đẹp và đặc biệt nhu cầu nhà ở đòi hỏi sự tinh vi, mỹ thuật cao hơn với đầy đủ những tiện nghi. Sự xuất hiện những chiếc thang máy cũng góp phần vào việc nâng cao chất lượng sống của người dân. Khoảng 15 năm trước, thị trường thang máy Việt Nam đã bắt đầu hình thành và đến nay có hơn 100 Cty tham gia sản xuất, lắp ráp hoặc nhập khẩu thang máy.
Chiếm phần nhiều các hiệu thang nước ngoài là Mitsubishi (Nhật), Schindler (Thụy Sĩ), Thyssenkrupp (Đức), Otis (Mỹ), KONE (Phần Lan), Hyundai (Hàn Quốc), Hitachi (Nhật)… tuy nhiên hầu hết được sản xuất tại nước thứ ba, chủ yếu là từ Trung Quốc.
Các hiệu thang máy trong nước cũng dần chiếm được thị phần cao tại các cao ốc không quá cao tầng như Thiên Nam, Thái Bình, Á Châu, Tự Động… Theo thống kê mới nhất của Bộ Xây dựng, hơn 70% loại thang máy nhập khẩu tại Việt Nam hiện nay là các nhãn hiệu nổi tiếng, khoảng 30% là các thương hiệu nhỏ chủ yếu của Trung Quốc. Giá thang máy nhập khẩu luôn cao gấp đôi so với giá thang máy sản xuất trong nước.
Trong những năm gần đây nhãn hiệu thang máy nội địa không xa lạ đối với giới đầu tư dự án BĐS cả nước, kể cả nhà đầu tư nước ngoài. Các nhà sản xuất trong nước đang kỳ vọng có thể nâng cao sản lượng, tiến tới xuất khẩu để quảng bá thương hiệu, cạnh tranh với hàng nhập. Thang máy thương hiệu Thiên Nam là một trong những Cty đã có những bước phát triển vượt bậc về chất lượng sản phẩm và dịch vụ bảo hành bảo trì. Phóng viên Báo Xây dựng có cuộc phỏng vấn ông Trần Thọ Huy - Tổng giám đốc Cty CP Thang máy Thiên Nam.
Ông có nhận định gì về thị trường thang máy Việt Nam?
- Theo sự phát triển của thị trường BĐS Việt Nam, thị trường cho thang máy được phát triển khá mạnh mẽ, liên tục từ năm 2000 đến nay với mức tăng trưởng dao động từ 10 - 20% mỗi năm. Trong năm 2010, ước tính có đến 4 nghìn thang máy đã được ký kết cung cấp cho các công trình từ cao tầng và cao cấp cho đến các nhà thấp tầng, nhà máy và đến cả các bệnh viện ở vùng sâu tuyến huyện. Doanh số ngành thang máy năm 2010 chúng tôi ước tính đến 4 nghìn tỷ đồng trong đó thang máy nhập khẩu chiếm khoảng 2.600 tỷ đồng, chưa kể doanh thu từ dịch vụ hậu mãi với hàng vạn thang máy đang hoạt động. Hơn một nửa số lượng thang máy có mặt tại thị trường thang máy trong nước hiện nay là thang máy được các Cty trong nước sản xuất với các mức độ nội địa hóa khác nhau. Với sự bùng nổ của thị trường BĐS giá cao trong năm 2007 - 2008, có lúc thang máy nhập khẩu đã có số lượng gần vượt trội thang máy sản xuất trong nước. Tuy nhiên, trong một phân khúc nhất định đang ngày càng mở rộng, thang máy sản xuất trong nước đang có các cơ hội mở rộng thị phần hơn thang máy nhập khẩu.
Thiên Nam có vị thế ra sao trong ngành thang máy tại Việt Nam, thưa ông?
- Thiên Nam với vị trí là một trong các Cty sản xuất thang máy đầu tiên (sau 1975), được thành lập từ 1994, với mức tăng trưởng hằng năm 15 - 20%, hiện đang là Cty dẫn đầu trong ngành thang máy trong nước. Năm 2010, Thiên Nam hợp đồng cung cấp trên 750 thang máy hiệu Thiên Nam trong đó có khá nhiều cao ốc cao 15 - 22 tầng. Ngoài các thang máy tải khách được xuất sang thị trường Campuchia, Thiên Nam còn gia công xuất khẩu được một số thang máy tải hàng, tải xe hơi cho một số Cty thang máy của Nhật. Thiên Nam cũng là Cty dẫn đầu về dịch vụ hậu mãi trong ngành với hơn 4.500 thang máy đang được bảo trì và bảo hành. Trong số gần 3.500 thang máy hiệu Thiên Nam đã cung cấp cho các công trình, số lượng cung cấp cho các công trình đầu tư từ vốn ngân sách là rất ít.
Tại sao các công trình đầu tư từ vốn ngân sách lại ít sử dụng thang máy sản xuất trong nước, mặc dù giá bán cùng loại, chất lượng tương đương chỉ bằng 70 - 80% giá bán thang máy nhập khẩu, thưa ông?
- Nguyên nhân, trước hết là do con người (người quyết định phê duyệt hạng mục vốn đầu tư tại cơ quan nhà nước, DNNN và các Cty Nhà nước sở hữu trên 51% vốn điều lệ) hoặc chủ đầu tư xem trọng yếu tố rủi ro trong đề xuất của mình nên đề nghị thang máy ngoại nhập cho "ăn chắc", đôi khi có sự trục trặc xảy ra cũng không ai nói gì mà trục trặc thì cũng đã từng xảy ra ở không ít công trình.
Kế đến, nguồn vốn ngân sách hình như là "vô tận". Chúng tôi nhận thấy có đôi khi giá dự toán các công trình đầu tư từ ngân sách rất lớn so với giá trị một thang máy được yêu cầu. Nhưng dự toán rồi là phải "sử dụng" cho hết, có khi thang máy phải được xuất xứ từ Mỹ, Nhật, Châu Âu là quá lãng phí cho các công trình bình thường như trụ sở các cơ quan không có gì là to tát lắm, chưa kể đến phụ tùng sau này thay thế lắm chông gai vì nhập khẩu đơn lẻ và giá thành cao.
| Thiên Nam cũng là Cty dẫn đầu về dịch vụ hậu mãi trong ngành với hơn 4.500 thang máy đang được bảo trì và bảo hành. |
Một vài trường hợp chúng tôi đã thuyết phục được các chủ đầu tư khối tư nhân có dự án lớn là các trụ sở lớn tại TP.HCM lắp đặt thang máy hiệu Thiên Nam. Trong lúc bàn giao đưa vào sử dụng, có không ít ý kiến yêu cầu tại sao không trang bị thang ngoại nhập? Nhưng đến nay, thực tế cho thấy các thang máy hiệu Thiên Nam vẫn đang hoạt động ổn định với tần suất hoạt động rất cao.
Ngoài việc kêu gọi Chính phủ quan tâm hỗ trợ, các DN trong nước cần làm gì để thu hút sự quan tâm của các chủ đầu tư trong và ngoài nước, thưa ông?
- Cũng phải kể đến một vấn đề khó khăn nữa là trong số cả trăm Cty sản xuất thang máy trong nước (có lẽ Việt Nam dẫn đầu các quốc gia ASEAN về số lượng Cty thang máy) có không ít các Cty không có quy trình sản xuất đảm bảo chất lượng và an toàn đã làm ảnh hưởng đến sự tin chọn thang trong nước của các nhà đầu tư, theo tôi dù là thang máy tải hàng hay chỉ tải thức ăn đều phải tuyệt đối an toàn cho khách hàng sử dụng.
Chúng tôi rất hoan nghênh Nghị quyết 11 của Chính phủ trong đó có nêu rõ trọng tâm tăng hiệu quả của việc đầu tư công. Chúng tôi dự định sẽ có kiến nghị với các cơ quan, bộ, ngành liên quan về thang máy sản xuất trong nước. Nhưng trước hết DN phải tự nâng cao uy tín, chất lượng và sự an toàn tuyệt đối để nhận được cơ hội hợp tác cho các dự án có nguồn vốn từ các chủ đầu tư tư nhân. Với nguyên do sử dụng hàng nhập khẩu cho chắc ăn thì vẫn có thể xin được kinh phí từ ngân sách, như vậy việc giảm đầu tư công chỉ được thực hiện bằng cách giảm số lượng công trình. Trong khi đó, với chi phí phù hợp vẫn đảm bảo được chất lượng công trình mới là bài toán hiệu quả của đầu tư. Đó là chưa kể đến việc trực tiếp góp phần giảm nhập siêu, gia tăng hiệu quả đầu tư, thúc đẩy sản xuất, công nghiệp phát triển, thêm nhiều việc làm cho lao động kỹ thuật, tăng cường xuất khẩu thiết bị, thúc đẩy công nghiệp phụ trợ như đèn, quạt, cáp điện, thiết bị đóng ngắt, gia công kim khí, nhựa kỹ thuật, cao su kỹ thuật…
Nếu mua thang máy ngoại nhập là chấp nhận lệ thuộc công nghệ nước ngoài trước mắt và cả lâu dài. Linh kiện thay thế là luôn luôn cần thiết để bảo đảm cho một thang máy hoạt động, thông thường chi phí này chiếm khoảng 5%/năm, nhưng càng về sau chi phí này sẽ tăng lên rất nhiều do tuổi thọ thang máy đã giảm.
Nguồn: Báo Xây Dựng - Cơ quan của Bộ Xây Dựng