Nhan nhản các giao dịch “thang máy second hand”
“Công ty chúng tôi chuyên thu mua các loại thang máy đã qua sử dụng trong các tòa nhà, văn phòng, công ty thương mại và các thang máy cũ gia đình. Chúng tôi có đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trực tiếp đến tận nơi khảo sát, báo giá chi tiết và tháo ráp thang máy cho bạn… “Tùy theo mỗi loại thang máy, tình trạng hiện tại, cũng như khả năng tái chế, tái sử dụng, vị trí lắp đặt, khả năng tháo dỡ mà chúng tôi sẽ báo giá chính xác”
“Mỗi năm chúng tôi mua bán, trao đổi hàng trăm bộ thang máy với nhiều mẫu mã, kiểu dáng và thương hiệu khác nhau có trên thị trường, vì vậy chúng tôi có đầy đủ năng lực cần thiết để đáp ứng nhu cầu thanh lý, thu mua thang máy cũ”.
“Khi quý khách có nhu cầu thanh lý, bán các loại thang máy cũ để thay thế thang máy mới, giảm chi phí sửa chữa vui lòng liên hệ với chúng tôi để được báo giá thu mua”…
Những lời quảng cáo như thế này không khó để tìm thấy trên internet. Đó là lời mời chào của các công ty thang máy, cá nhân, thậm chí cả những người không liên quan gì tới thang máy. Trên thị trường hiện có nhiều đơn vị nhận thu mua lại những thang máy đã “có thâm niên”.
Người dùng hoa mắt với vô số thông tin mua bán thang máy cũ
Thực tế, hầu hết thang máy gia đình sử dụng rất lâu mới xuống cấp nếu tần suất sử dụng thấp, được bảo trì, sửa chữa, kiểm định đúng quy trình, đúng thời gian. Do đó, những thang máy được thanh lý phần lớn đến từ các công sở, chung cư, các điểm công cộng,… Hầu hết chúng đều đã xuống cấp nghiêm trọng, thậm chí còn hư hỏng nhiều bộ phận và không có linh kiện chính hãng thay thế.
Một “dân buôn hàng cũ” xin được giấu tên chia sẻ, kinh doanh, mua bán và trao đổi các loại thang máy cũ đầy rủi ro nên “không phải ai cũng làm món này đâu!”. Anh này cho biết, thang cũ khi mua về sẽ được tháo dỡ dạng linh kiện và được phân loại. Loại không thể tái sử dụng sẽ chuyển sang “đồng nát”, còn một phần vẫn có thể dùng được thì sẽ lắp cho các loại thang tời hàng đơn giản. Nhưng cũng có không ít thang máy cũ được tân trang, bán lại cho người có nhu cầu.
Nhưng vì sao có khá nhiều người vẫn thích mua lại thang cũ?
Có cầu ắt hẳn sẽ có cung. Khi được hỏi, nhiều người mua thang máy cũ đều trả lời là vì “hợp túi tiền”. Điều này sẽ giúp tiết kiệm cho người mua tới một nửa, thậm chí 2/3 so với số tiền cần để mua thang máy mới. Thêm vào đó, sự tin tưởng vào các thương hiệu lớn, “dù cũ những vẫn chạy tốt” khiến cho nhiều người mua vẫn lựa chọn dạng sản phẩm này. Không những thế, việc các công ty thang máy nhỏ, thợ sửa thang máy cũng có nhu cầu mua để tận dụng những linh kiện, thiết bị lắp cho khách hàng. Vì thế, các diễn đàn kín mua bán về thang máy vẫn rất sôi nổi với đủ loại.
Một thời, khi mà chung cư mini nở rộ và chủ đầu tư sau khi bán và bàn giao là hết trách nhiệm thì thang máy cũ được sử dụng khá nhiều. Nó để lại những rủi ro tiềm ẩn cho những người sử dụng.
Thang máy cũ tái sử dụng lắp ở chung cư mini tại phường Trung Văn,
Nam Từ Liêm, Hà Nội đã xảy ra tai nạn
Nguy cơ “tiền mất tật mang”!
Không ít khách hàng có nguyện vọng sử dụng thang máy nhưng điều kiện tài chính chưa cho phép. Và họ đã lựa chọn giải pháp ít tốn kém hơn, đó là lắp đặt, sử dụng thang máy cũ.
Nhiều người so sánh, mua một chiếc thang máy cũ cũng như mua một chiếc ô tô “sencond hand” vì hai phương tiện này về tính năng vận tải và các thiết chế an toàn cơ bản là giống nhau. Chúng đều phải tuân thủ các quy định an toàn và được kiểm định thường xuyên.
Tuy nhiên, người trong nghề sẽ biết rằng, thang máy cũ khi được tái sử dụng sẽ mang theo nhiều rủi ro về mất an toàn. Đặc biệt là khi chúng được dùng để chở người.
Thang máy sử dụng lâu sẽ có hai loại hao mòn. Một là hao mòn hữu hình, là loại hao mòn do quá trình sử dụng. Hai là hao mòn vô hình, chính là sự lỗi thời về mặt công nghệ theo thời gian.
Khi sử dụng quá lâu, trên 10 năm, thang máy sẽ tiềm ẩn các nguy cơ mất an toàn đến từ máy kéo, cáp kéo, thiết bị phanh, cảnh báo quá tải,… Đã có không ít tai nạn đến từ sự xuống cấp, hư hỏng các thiết bị nói trên.
Các thiết bị quan trọng như máy kéo, puli, tủ điện… quá cũ được tái sử dụng sẽ tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn
Đó là chưa kể đến kích thước thang cũ có phù hợp với diện tích giếng thang của người mua hay không. Và đương nhiên là không đơn giản “tiền trao, cháo múc”.
Chuyên gia nói gì?
Chuyên gia của INCOSAF chia sẻ, thang máy cũ có thể sử dụng được nếu các linh kiện thiết bị được thẩm định là còn tốt. Đồng thời, quá trình tháo dỡ và bảo quản thang phải đúng quy trình thì có thể chuyển đến nơi khác lắp lại chuẩn theo thiết kế ban đầu. Nhưng việc đó đòi hỏi nhân viên kỹ thuật phải có tay nghề rất cao và nhiều kinh nghiệm trong việc tháo dỡ, lắp đặt. Nhưng điều này khó!
Tình trạng gặp nhiều nhất là thang không đồng bộ như nguyên bản do các chi tiết bộ phận bị hỏng do tháo lắp và các chi tiết bị lắp lẫn không đúng vị trí ban đầu, các bộ phận không được đóng thùng để bảo quản và vận chuyển theo quy cách của nhà sản xuất.
Cụ thể như cáp tải. Sau khi tháo ra lắp lại thì độ căng chùng cáp tải sẽ không được như cũ nên rất có thể gây mòn, đứt,… Hay các công tắc an toàn lắp sai vị trí (lẫn lộn) không hoạt động như thiết kế, các chi tiết bộ phận cần thay thế không được xử lý, quy cách căn chỉnh chi tiết không có tài liệu hướng dẫn của nhà sản xuất để đối chiếu,…
Hiện không có quy định nào cấm việc thay thế hệ điều khiển, hệ truyền động… của 1 thang máy bất kỳ nhưng thực tế cho thấy việc thay thế, cải tạo như vậy cần phải có thiết kế và đơn vị thực hiện nhiệm vụ phải có đủ năng lực để đảm bảo hệ thống an toàn.
Thực tế, cũng không có quy định nào cấm việc sử dụng thang máy cũ. Chỉ cần tại thời điểm tiến hành kiểm định, các tiêu chí có đạt hay không. Nếu đạt thì tiếp tục được phép sử dụng như bình thường.
Tuy nhiên, vị chuyên gia của INCOSAF lưu ý, để đạt điều kiện kiểm định, hồ sơ chế tạo của nhà sản xuất phải đầy đủ, vì thang máy là loại sản phẩm hàng hóa sản xuất theo lô, linh kiện, thiết bị cùng loại có thể lắp lẫn từ cái này sang cái khác hoặc từ vị trí này sang vị trí khác. Nhưng nguyên tắc là nếu không lập lại được hồ sơ thì thang không đủ tiêu chí để kiểm định. Điều này khiến cho việc kiểm định các thang máy cũ là rất khó khăn.
Nhưng nếu như xe ô tô ngoài đường không kiểm định sẽ có lực lượng chức năng xử phạt, tạm giữ thậm chí tịch thu phương tiện. Còn thang máy cũ nằm trong nhà thì ai, lực lượng nào kiểm tra và xử phạt ra sao là vấn đề vô cùng nan giải mà các cơ quan chức năng chưa có câu trả lời cụ thể!
Nên xử lý thang máy cũ thế nào?
Mặc dù chưa có quy định niên hạn sử dụng, nhưng các chuyên gia khuyến cáo, thông thường thang máy sử dụng tốt trong khoảng 15 đến 20 năm, tùy vào chất lượng thiết bị ban đầu cùng với chất lượng dịch vụ bảo trì và sửa chữa trong suốt quá trình sử dụng. Vậy sau thời gian trên, cần phải làm gì?
Dân trong nghề chia sẻ 2 phương án thích hợp, đó là cả tạo, nâng cấp thang cũ hoặc tháo dỡ, lắp đặt thang mới.
Cải tạo, nâng cấp, hiện đại hóa thang máy
Đây là giải pháp kinh tế nhất, tận dụng tối đa các thiết bị, linh kiện của thang máy cũ còn tốt. Nhưng để đạt hiệu quả tối đa thì người sử dụng nên tìm một đơn vị uy tín có kinh nghiệm trong lĩnh vực cung cấp thiết bị và cải tạo thang máy cũ.
Việc đánh giá chất lượng còn lại của thang máy cũ rất quan trọng. Nó sẽ quyết định chính xác mức đầu tư cho việc cải tạo hoặc mua thang mới. Thông thường, nếu thang chỉ còn lại khoảng 30% giá trị sử dụng, người ta sẽ thay thang mới hơn là cải tạo thang cũ.
Tham thang máy rẻ, có khi lại “một tiền gà, ba tiền thóc”
Trước khi đưa ra quyết định nâng cấp hay thay mới thang, cần tiến hành khảo sát đánh giá lại toàn bộ thang máy xem những gì còn có thể tái sử dụng được, những thiết bị nào cần phải thay mới, những bộ phận nào có thể sửa chữa hoặc làm mới. Thường thì một số thiết bị quan trọng có thể tái sử dụng. Đó là máy kéo, ray dẫn hướng, phần khung cơ khí (có thể cần phải thay thế một số phần, sơn mới), cabin và cánh cửa thang máy, đối trọng, một số thiết bị điều khiển như biến tần, bo mạch,…
Việc sửa chữa, nâng cấp có thể còn bao gồm tích hợp thêm các tính năng an toàn (nếu có thể), nâng cấp công nghệ (máy kéo thế hệ mới, tủ điều khiển…) với giá không hề rẻ.
Thay mới hoàn toàn
Nếu chi phí giữa việc cải tạo và lắp thang mới hoàn toàn không chênh lệch quá nhiều thì nên cân nhắc thang máy mới. Đây có lẽ là giải pháp đơn giản nhất nhưng sẽ cho người sử dụng sự yên tâm trong thời gian dài.
Chuyên gia thang máy còn khuyến cáo, linh kiện, thiết bị thang máy cũ hoặc kém chất lượng hoàn toàn có thể từ nguồn thu mua trong nước hoặc theo các con đường từ nước ngoài về Việt Nam được “dựng” thành thang với giá bán như thang mới. Nếu khách hàng không đủ tỉnh táo, rất có thể sẽ phải “trả tiền thật cho thang máy giả” với rủi ro khôn lường.
Mua đồ cũ hay lắp thang mới? Quyền năng hoàn toàn tùy thuộc vào sự thông thái của người tiêu dùng mà thôi!
Lê Hùng (nguồn từ tạp chị thang máy https://tapchithangmay.vn/thang-may-second-hand-rui-ro-tiem-an/ )